.jpg)
Τι έλεγαν οι Αμερικανοί για τους Έλληνες;
Επειδή τα τελευταία χρόνια οι σχέσεις των δύο χωρών Ελλάδος και Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, είχαν ψυχρανθεί, κυρίως λόγω Σκοπίων, κι επειδή πολλοί διπλωμάτες μιλούν για εξελίξεις γεωστρατηγικού χαρακτήρα στον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου, θ' αρχίσουμε μια σειρά σημαντικών άρθρων για τις σχέσεις ΗΠΑ και Ελληνισμού, ώστε να θυμίσουμε τι έλεγαν οι Αμερικανοί για την Ελλάδα, τους Έλληνες και πώς προσεταιρίστηκαν τον Ελληνισμό ως τον καλύτερο πολιτισμό του κόσμου!..
Ο ελληνικής καταγωγής, Σπύρος Θεόδωρος Άγκνιου (Spiro Agnew) (9 Νοεμβρίου 1918 - 17 Σεπτεμβρίου 1996), ήταν ο 39ος αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
ΕΙΝΑΙ αλήθεια ότι οι πρώτοι Έλληνες φαίνεται ότι έφτασαν στις ΗΠΑ περίπου την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης. Το κύριο ρεύμα μεταναστών εμφανίστηκε μεταξύ 1900 και 1920, οπότε υπολογίζεται ότι περίπου 350.000 Έλληνες έφτασαν στο Έλις Άιλαντ, κυρίως από την Πελοπόννησο και τη Μακεδονία, ελπίζοντας να αποκτήσουν μια μικρή περιουσία και να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Οι περισσότεροι από αυτούς έμειναν στη γη της επαγγελίας, δημιουργώντας επιτυχημένες επιχειρήσεις, και έτσι σήμερα ο συνολικός αριθμός ατόμων ελληνικής καταγωγής στις ΗΠΑ υπολογίζεται γύρω στο 1.500.000, η μεγαλύτερη ελληνική κοινότητα εκτός Ελλάδας. Από τους Έλληνες της Νέας Υόρκης, οι περισσότεροι είναι συγκεντρωμένοι στην περιοχή Αστόρια του Κουίνς, όπου υπάρχουν αναρίθμητα ελληνικά εστιατόρια και καφέ· αυτή ήταν παραδοσιακά η βασική επιχειρηματική δραστηριότητα των Ελλήνων μεταναστών στις ΗΠΑ. Στην περιοχή αυτή έχει αναπτυχθεί μια σφύζουσα ελληνοαμερικανική κοινότητα, που προστατεύει την ιδιαίτερη ταυτότητά της, την ορθοδοξία, τα ελληνικά ήθη, τη μουσική, τους χορούς και την ελληνική γλώσσα, με εκκλησίες, σχολεία αλλά και με την τήρηση όλων των γιορτών και των εθίμων της μητέρας-πατρίδας. Πολλά ελληνικής καταγωγής πρόσωπα κατάφεραν να αποκτήσουν σημαντική θέση σε διάφορους τομείς της δημόσιας ζωής. Αναφέρουμε ενδεικτικά τον Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Σπύρο Άγκνιου (Αναγνωστόπουλο), τον υποψήφιο πρόεδρο των ΗΠΑ Μάικλ Δουκάκη, τον σύμβουλο του προέδρου Κλίντον Τζορτζ Στεφανόπουλος, τον διευθυντή της CIA Τζορτζ Τένετ, τον μεγάλο σκηνοθέτη Ηλία Καζάν, τους ηθοποιούς Ολυμπία Δουκάκη, Τζον Στάμος, Μπίλι Ζέιν, Τζένιφερ Άνιστον (τον Τέλι Σαβάλας παλαιότερα), τον σκηνοθέτη Τζον Κασαβέτης, τον παραγωγό Τζορτζ Κοσμάτος, τον αθλητικογράφο Μπομπ Κόστας, τον ποδοσφαιριστή Άλεξ Λάλας, τους συγγραφείς Αριάνα Χάφινγκτον και Ντέιβιντ Σεντάρις καθώς και την πρίμα μπαλαρίνα Έλεν Αλεξόπουλος και άλλους. Επίσης, η Νέα Υόρκη είναι έδρα ορθόδοξης αρχιεπισκοπής και επισκοπής, που υπάγονται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως.
Ο Νίκος Γκάλης, για παράδειγμα, ο μεγάλος αυτός αθλητής του μπάσκετ, μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες του ελληνικού αθλητισμού, γεννήθηκε στο Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ, αλλά κατάγεται από τη Ρόδο. Αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο Σίτον Χολ. Ως τεταρτοετής αναδείχτηκε τρίτος σκόρερ του NCAA με μ.ο. 27,5 πόντους πίσω από τους Μπάλντερ και Μπερντ, με ατομικό ρεκόρ 48 εναντίον του κολεγίου Σάντα Κλάρα.
Άλλος ένας Έλληνας, που γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, είναι ο Δημήτρης Χατζής (1921- ). Γλύπτης. Στη Νέα Υόρκη έκανε τις πρώτες σπουδές του και συνέχισε στην Αθήνα και στη Ρώμη, στην οποία έμεινε για πάνω από είκοσι χρόνια. Γύρισε στην Αμερική το 1975 και λίγο αργότερα ξεκίνησε να διδάσκει στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Η γλυπτική του σε χαλκό ή σκληρά πετρώματα αντλεί στοιχεία από τον αρχαιοελληνικό κόσμο και άλλους αρχαίους πολιτισμούς που μεταπλάθονται σε μια σύγχρονη εικαστική γλώσσα, με αφετηρία την Αφαίρεση. Έχει φιλοτεχνήσει αξιόλογα υπαίθρια γλυπτά μεγάλων διαστάσεων σε πολλά σημεία των ΗΠΑ, ενώ έργα του υπάρχουν στα σημαντικότερα μουσεία μοντέρνας τέχνης στην Αμερική!
Ας δούμε, όμως, μία συνοπτική ιστορία του Ελληνισμού της Αμερικής, έτσι όπως μας τα παραχωρεί η Γενική Γραμματεία Αποδήμου Ελληνισμού:
«Ο πρώτος Έλληνας που είναι ιστορικά βεβαιωμένο ότι έφτασε στην Αμερική, ήταν κάποιο; Don Teodoro ή Θεόδωρος, που υπηρετούσε σε Ισπανικό καράβι και σκοτώθηκε από Ινδιάνου; το 1528, κοντά στη σημερινή Pensacola της Florida
Υπάρχουν διάφορες ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες για Έλληνες ναυτικούς και καπετάνιους; που έφτασαν στην Αμερική με Ισπανικά καράβια, αλλά η πρώτη επιβεβαιωμένη μαζική μετα¬νάστευση Ελλήνων στην Αμερική φαίνεται πως έγινε το 1763, όταν η Florida πέρασε από την Ισπανική κατοχή στην Αγγλική. Την εποχή εκείνη, ένας Σκωτσέζος γιατρός που είχε παντρευ¬τεί Ελληνίδα κόρη εμπόρου του Λονδίνου, αποφάσισε να ιδρύσει αποικία χρησιμοποιώντας Έλληνες μετανάστες. Πράγματι, συνεργαζόμενος με Ιταλούς και Μινορκανούς, κατόρθωσε να προσελκύσει περίπου 400 Έλληνες - κυρίως από την Μάνη - και να ιδρύσει αποικία, που την ονόμασε Νέα Σμύρνη (η καταγωγή της γυναίκας του ήταν από τη Σμύρνη της Μικράς Ασίας), περίπου 75 μίλια νότια του St.Augustine. Οι μετανάστες έφτασαν τελικά στη Florida το 1768, αλλά οι αντίξοες συνθήκες που βρήκαν εκεί οδήγησαν τους μισούς απ' αυτούς στο θάνατο μέσα σε δύο χρόνια και του υπόλοιπους στη μετακίνηση τους στο St.Augustine το 1777. Κατά τα μέσα του 18ου αιώνα τα ίχνη των πρώτων αυτών Ελλήνων μεταναστών χάθηκαν.
Ο πρώτος Έλληνας επιστήμονας που έφτασε στην Αμερική ήταν ο John Paradise, τον οποίο έπεισαν να μεταναστεύσει ο Benjamin Franklin και ο Thomas Jefferson. O Paradise παντρεύτη¬κε, το 1787, μια γυναίκα της οικογένειας Ludwell, από τις πιο ονομαστές στη Virginia εκείνη την εποχή.
Ο Ευστράτιος Ντελαρώφ, Έλληνας από την Πελοπόννησο, ήταν επικεφαλής των Ρωσικών εμπορικών δραστηριοτήτων στην Αλάσκα από το 1783 ώς το 1791 και θεωρείται ως ο πρώτος de facto κυβερνήτης της Αλάσκας.
Tα αισθήματα φιλελληνισμού των Αμερικανών, κατά τη διάρκεια της απελευθερωτικής επα¬νάστασης του 1821 - 1828, εκδηλώθηκαν και με τη μεταφορά στην Αμερική πολλών ορφανών Ελληνοπαίδων. Tα περισσότερα απ' αυτά τα παιδιά παρέμειναν και εργάστηκαν στη χώρα που τα υιοθέτησε. Μερικά απ' αυτά κατόρθωσαν να διαπρέψουν, όπως ο John Zachos, διακε¬κριμένος εκπαιδευτικός, ο Evangelos Sophocles, καθηγητής Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο του Harvard, ο Lucas Miltiades Miller, ο πρώτος Ελληνοαμερικανός μέλος του Κογκρέσσου (1891-1893) και αργότερα ο Michael Anagnos, που τέθηκε επικεφαλής του Perkins Institution για τυφλούς, στη Βοστώνη.
Λίγο αργότερα, γύρω στα 1850, μια άλλη ομάδα Ελλήνων εμφανίστηκε στην Αμερική. Αποτελείτο από μικρό αριθμό Ελλήνων εμπόρων, που εγκατέστησαν επιχειρήσεις εισαγωγών-εξαγωγών σε μεγάλα λιμάνια, όπως στις πόλεις New York, San Fransisco, Boston, Savannah, Galveston, New Orleans. Την ίδια εποχή, μερικές εκατοντάδες (σημαντικός αριθμός για την εποχή) Ελλήνων ναυτικών εγκατέλειπαν τα καράβια με τα οποία έφταναν στην Αμερική και έπιασαν δουλειά στα καράβια της περιοχής των Μεγάλων Λιμνών ή στα ατμόπλοια του Μισσισσιπή. Μερικοί από αυτούς έγιναν αλιείς στρειδιών στις Πολιτείες γύρω από τον Κόλπο του Μεξικού.
Η περίοδος της μαζικής μετανάστευσης των Ελλήνων προς την Αμερική αρχίζει το 1890 και συνεχίζεται μέχρι και το 1920. Ο κύριος λόγος της μετανάστευσης αυτής ήταν η οικονομική αποκατάσταση. Η Ελλάδα της εποχής εκείνης δύσκολα μπορούσε να συντηρήσει τον αγροτικό (ιδίως) πληθυσμό της, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός αυτός να αναζητά αλλού καλύτερη τύχη. Ο σκοπός των μεταναστών αυτών ήταν να αποκτήσουν μια κάποια οικονομική άνεση που θα τους επέτρεπε να επιστρέψουν και να ζήσουν μια καλύτερη ζωή στην Ελλάδα.
Τη δεκαετία του 1880, περίπου 2.000 Έλληνες, κυρίως από τη Σπάρτη, έφτασαν στην Αμερική. Ο αριθμός αυτός γίνεται περίπου 15.000 την επόμενη δεκαετία και προέρχεται, πια, απ' όλη την Ελλάδα. Την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, περίπου 167.000 Έλληνες μετανά¬στες φτάνουν στην Αμερική, ενώ την δεκαετία 1911-1920 και παρά τις δυσκολίες του Α' Παγκοσμίου πολέμου, ο αριθμός αυτός γίνεται 180.000.Πρέπει να σημειωθεί ότι οι αριθμοί αυτοί αναφέρονται σε άτομα γεννημένα στην Ελλάδα, ενώ δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τους Έλληνες μετανάστες που είχαν γεννηθεί εκτός Ελλάδας και ο αριθμός των οποίων πρέπει να ήταν γύρω στις 100.000. Έτσι, την περίοδο 1890-1920, περισσότεροι από 450.000 Έλληνες μετανάστευσαν στην Αμερική, στη συντριπτική τους πλειοψηφία άνδρες.
Με τον περιορισμό της μετανάστευσης προς την Αμερική (Reed-Johnson Act), το 1924, επι¬τρέπονταν μόνον 100 μετανάστες από την Ελλάδα κάθε χρόνο. Ο αριθμός αυτός πρέπει να συγκριθεί με τους 28.000 Έλληνες που έφτασαν στην Αμερική τον τελευταίο χρόνο της ελεύθε¬ρης μετανάστευσης, το 1921. Το 1929, ο ετήσιος αριθμός επιτρεπομένων από την Ελλάδα μεταναστών ανέβηκε στους 307 και παρέμεινε σε αυτό το επίπεδο για τα επόμενα 30 περίπου χρόνια. Ωστόσο, μετανάστες εκτός περιορισμών (συνήθως σύζυγοι ήδη κατοικούντων στην Αμερική) συνέχισαν να καταφτάνουν, με αποτέλεσμα ο μέσος ρυθμός μετανάστευσης να είναι περίπου 20.000 άτομα το χρόνο για την περίοδο 1925-1930.
Μεγάλος αριθμός Ελλήνων μεταναστών αρχίζουν να εμφανίζονται πάλι την μεταπολεμική περίοδο. Αν και ο αριθμός των επιτρεπομένων μεταναστών για κάθε χρόνο παρέμεινε 307, το 1948 η νομοθεσία η σχετική με πρόσφυγες επέτρεψε δανεισμό από μεταγενέστερα έτη, με απο¬τέλεσμα το 1952 ο αριθμός μεταναστών από την Ελλάδα να έχει φτάσει να δανείζεται από το 2.014 ! Κάνοντας χρήση όλων των ευεργετικών διατάξεων της Αμερικανικής νομοθεσίας μετανάστευσης των σχετικών με μετανάστευση εκτοπισμένων ή συγγενών Αμερικανών πολι¬τών, ένας συνολικός αριθμός περίπου 70.000 Ελλήνων (συμπεριλαμβανόμουν και αυτών που έφτασαν σαν φοιτητές) μετανάστευσε στην Αμερική από το Β' Παγκόσμιο πόλεμο μέχρι το 1965.
Η νομοθεσία μετανάστευσης του 1965 άλλαξε τον τρόπο επιλογής των μεταναστών, καταρ¬γώντας το κριτήριο της χώρας προέλευσης. Έτσι, μεταξύ του 1966 και του 1971, περίπου 15.000 Έλληνες έφταναν κάθε χρόνο στην Αμερική. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, ο αριθμός αυτός έχει σχεδόν σταθεροποιηθεί γύρω στις 8.000 άτομα το χρόνο.» (Βλέπε: «Ο ΑΠΟΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ – ΦΑΚΕΛΟΣ: ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ, ΗΠΑ, ΚΑΝΑΔΑΣ, ΝΕΑ ΖΗΛΑΝΔΙΑ», ΤΩΝ : ΚΑΤΣΙΚΑ Σ. – ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ,. ΕΚΔΟΣΗ: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ – ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΠΟΔΗΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ, ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ, ΑΘΗΝΑ 1995).
.jpg)